Przemoc wobec zwierząt – odpowiedzialność prawna i społeczna

Światowy Dzień Zwierząt jest nie tylko symboliczną datą w kalendarzu. To okazja, by zastanowić się, na ile nasze społeczeństwo faktycznie realizuje zasady zapisane w ustawie o ochronie zwierząt.

Każdego roku media informują o dramatycznych przypadkach przemocy i zaniedbań – porzucone psy, koty trzymane w nieludzkich warunkach, zwierzęta gospodarskie pozbawione właściwej opieki. Statystyki pokazują, że spraw takich jest wciąż bardzo dużo, a część z nich nigdy nie trafia na wokandę sądową.

Przemoc wobec zwierząt to nie jest problem marginalny ani jednostkowy. Jest to zjawisko, które wciąż zbyt często pojawia się w naszej codzienności. Ustawa o ochronie zwierząt daje szeroki wachlarz narzędzi prawnych, by reagować: od kar pozbawienia wolności, przez zakaz posiadania zwierząt, aż po wysokie nawiązki finansowe. Jednak prawo, choć ważne, nie wystarczy samo w sobie. Jego skuteczność zależy od tego, czy będziemy je konsekwentnie egzekwować i czy jako społeczeństwo nauczymy się nie pozostawać obojętni na cierpienie zwierząt.

4 października obchodzimy Światowy Dzień Zwierząt – święto, które ma na celu przypomnienie o potrzebie ochrony zwierząt i budowania wrażliwości społecznej wobec ich losu. To doskonały moment, by spojrzeć na problem przemocy wobec zwierząt nie tylko z perspektywy moralnej, lecz także prawnej. Zwierzęta, choć przez długi czas traktowane były przez prawo jak rzeczy, od wielu lat mają w Polsce zagwarantowaną szczególną ochronę. Obowiązujące przepisy jasno stwierdzają, że zwierzę nie jest rzeczą, a każdy ma obowiązek traktować je humanitarnie. W praktyce jednak wciąż mamy do czynienia z licznymi przypadkami przemocy i zaniedbań, które wymagają zdecydowanej reakcji organów ścigania, sądów, organizacji społecznych, a także nas - zwykłych obywateli.

Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z dobrostanem zwierząt jest ustawa o ochronie zwierząt. Przepisy zawarte w tym akcie definiują obowiązek humanitarnego traktowania zwierząt, zakazują zadawania im bólu i cierpienia oraz przewidują konsekwencje karne wobec sprawców przemocy. Za znęcanie się nad zwierzętami grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat, zaś w przypadku szczególnego okrucieństwa – kara ta może wynosić nawet do 5 lat. Dodatkowo sąd może orzec:

⇒ zakaz posiadania zwierząt,

⇒ przepadek zwierzęcia,

⇒ nawiązkę w wysokości od 1 000 do 100 000 zł na rzecz organizacji zajmujących się ochroną zwierząt.

Te rozwiązania mają nie tylko odstraszać potencjalnych sprawców, ale także umożliwiać finansowe wsparcie instytucji, które realnie ratują zwierzęta i zajmują się ich dalszym losem.

Przemoc wobec zwierząt – co to oznacza?

Przemoc nie musi oznaczać wyłącznie jawnego bicia czy dręczenia zwierzęcia. Zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt, znęcanie się może obejmować również:

🐈 niedostarczanie odpowiedniego pożywienia i wody,

🐈 przetrzymywanie w złych warunkach,

🐈 brak leczenia w przypadku choroby,

🐈 pozostawienie zwierzęcia bez opieki,

🐈 wykorzystywanie go w sposób powodujący cierpienie.

Warto pamiętać, że wiele spraw sądowych dotyczy właśnie zaniedbań, które prowadzą do długotrwałego cierpienia zwierząt.

Jednakże nawet najlepiej skonstruowane przepisy prawne nie zadziałają bez aktywnej postawy społeczeństwa. Każdy z nas ma możliwość (i obowiązek) reagowania, jeśli zauważy przypadki przemocy wobec zwierząt. Wtedy można i należy

🐻 dokonać zgłoszenia na policję lub do prokuratury – przemoc wobec zwierząt to przestępstwo ścigane z urzędu.

🐻 nawiązać kontakt z organizacjami prozwierzęcymi – fundacje i stowarzyszenia mają doświadczenie w interwencjach i często zapewniają

zwierzętom bezpieczne schronienie (poniżej wskazujemy kontakt do niektórych z działających organizacji)

🐻 podjąć próbę udokumentowania zdarzeń – zdjęcia, nagrania, zeznania świadków mogą mieć kluczowe znaczenie w procesie sądowym.

Oto kontakt do niektórych z działających organizacji prozwierzęcych:

🐄 Fundacja Kraina Zwierząt krainazwierzat.com.pl

🐄 Fundacja Ochrony Zwierząt Vet-Alert VET-ALERT.ORG

🐄 Fundacja „Ochotniczy Patrol Zwierzęcy” ochotniczypatrolzwierzecy.org.pl

🐄 Azyl Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Zwierzętom i Ochrony Przyrody fordogtrainers.pl

🐄 Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, Oddział w Kętrzynie fordogtrainers.pl

Adwokaci coraz częściej spotykają się ze sprawami związanymi z ochroną zwierząt. Mogą oni reprezentować zarówno organizacje społeczne, które wnoszą zawiadomienia o przestępstwach, jak i osoby prywatne zgłaszające przypadki przemocy.

Rola adwokata w tym procesie jest szczególna - stoimy na straży prawa, ale także wartości, które za nim stoją. Reprezentując organizacje prozwierzęce, wspierając obywateli w zgłaszaniu spraw i dbając o rzetelne postępowania sądowe, mamy realny wpływ na poprawę losu zwierząt w Polsce.

Nasza rola obejmuje m.in. sporządzenie zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, udział w postępowaniu przygotowawczym i sądowym, reprezentowanie interesów organizacji społecznych jako oskarżycieli posiłkowych, doradztwo w zakresie gromadzenia dowodów. Z naszego doświadczenia wynika, że sprawy te wymagają szczególnej determinacji i wrażliwości – często napotykają na bariery w postaci niskiej świadomości społecznej, a czasem również bagatelizowania problemu.

To zadanie wymagające cierpliwości, wrażliwości i determinacji – ale również takie, które daje poczucie uczestnictwa w czymś większym: w budowaniu społeczeństwa bardziej odpowiedzialnego i empatycznego.

Dlatego 4 października warto nie tylko symbolicznie świętować obecność zwierząt w naszym życiu, ale także podjąć refleksję nad tym, co każdy z nas może zrobić – jako obywatel, sąsiad, świadek, a także jako prawnik. Prawdziwa ochrona zwierząt zaczyna się od codziennych wyborów i gotowości do reakcji, gdy dzieje się krzywda. Nie bądźmy obojętni!

Mimo, że zwierzęta głosu nie mają, to my mamy obowiązek ich potrzeb wysłuchać i jeśli trzeba, zabrać głos w ich imieniu.