Jak działa tryb wyborczy?

Wiele w ostatnich dniach mówi się o tzw. „trybie wyborczym”. I choć brzmi to dość tajemniczo, wcale takie nie jest. W naszym artykule w krótki i przystępny sposób przybliżymy, czym jest ten cały tryb wyborczy, ile czasu zajmuje rozpoznanie sprawy w tym trybie i czym się różni od zwykłego postępowania.

➡️Co to jest tryb wyborczy?

Tryb wyborczy to szczególny tryb postępowania sądowego, który obowiązuje w okresie kampanii wyborczej. Jego podstawowa funkcja polega na ochronie przebiegu kampanii wyborczej, przeciwdziałaniu dezinformacji oraz zapewnieniu równych szans wszystkim kandydatom. Wydanie orzeczenia w tym trybie ma także na celu przeciwdziałanie wypaczeniu ocen dokonywanych przez wyborców.

➡️Kiedy mówi się o okresie kampanii wyborczej?

Zgodnie z Kodeksem wyborczym kampania wyborcza rozpoczyna się z dniem ogłoszenia aktu właściwego organu o zarządzeniu wyborów, a kończy się 24 godziny przed dniem głosowania. I tak, wybory prezydenckie w Polsce ogłasza Marszałek Sejmu. Zarządzenie wyborów następuje w drodze postanowienia, które podaje się do publicznej wiadomości i ogłasza w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Marszałek Sejmu wyznacza również datę wyborów, która musi przypadać nie wcześniej niż 100 i nie później niż 75 dni przed upływem kadencji urzędującego prezydenta. Z kolei wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej. Nie później niż na 90 dni przed upływem kadencji parlamentu. Dodatkowo, wybory do Parlamentu Europejskiego także zarządza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

➡️Kiedy stosuje się tryb wyborczy?

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie wyborczym kieruje do sądu okręgowego kandydat startujący w wyborach lub pełnomocnik zainteresowanego komitetu wyborczego, jeżeli rozpowszechniono materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, które zawierają nieprawdziwe informacje. Tryb wyborczy stosowany jest również w wypadku opublikowania nieprawdziwej informacji w prasie w rozumieniu ustawy z dnia z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe.

➡️Czego można żądać w takim wniosku?

Kandydat startujący w wyborach bądź pełnomocnik zainteresowanego komitetu wyborczego poza wskazaniem nieprawdziwej informacji i jej formy (np. wypowiedź publiczna) powinien również zażądać wydania konkretnego orzeczenia. W trybie wyborczym dopuszczalne są następujące żądania:

✅zakaz rozpowszechniania takich informacji,

✅przepadek materiałów wyborczych zawierających takie informacje (np. w wypadku ulotek polegałoby to na ich zniszczeniu),

✅nakaz sprostowania takich informacji,

✅nakaz publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste,

✅nakaz przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone (w tym wypadku kandydata startującego w wyborach bądź zainteresowanego komitetu wyborczego),

✅nakaz wpłacenia przez uczestnika postępowania kwoty do 100 000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

➡️Jaki jest termin załatwienia sprawy w trybie wyborczym?

Sąd okręgowy rozpoznaje taki wniosek w ciągu 24 godzin od daty jego złożenia. Sąd może jednak rozpoznać sprawę w razie nieobecności stron na rozprawie pod dwoma warunkami. Po pierwsze, strony muszą być prawidłowo zawiadomione o terminie rozprawy. Nadto, każda ze stron musi usprawiedliwić nieobecność.

Postanowienie wydane w sprawie doręcza się niezwłocznie obu stronom. Niezwłocznie, czyli tak szybko, jak to możliwe, co w przypadku kampanii wyborczej ma szczególne znaczenie.

➡️ Jaki jest termin na odwołanie się od orzeczenia sądu wydanego w trybie wyborczym?

Na postanowienie sądu okręgowego przysługuje w ciągu 24 godzin zażalenie do sądu apelacyjnego.

Sąd apelacyjny, tak jak sąd okręgowy, musi rozpoznać zażalenie w ciągu 24 godzin.

➡️Na czym polega wyjątkowość trybu wyborczego?

✅możliwość załatwienia sprawy w ciągu 72 godzin,

✅od postanowienia sądu apelacyjnego nie przysługuje skarga kasacyjna,

✅ postanowienie sądu apelacyjnego staje się natychmiast wykonalne,

✅ w przypadku odmowy wykonania decyzji sądu (na przykład nieopublikowania sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin w określony sposób), sąd, na wniosek strony zainteresowanej, może sam zarządzić publikację w ramach egzekucji i obciążyć tę osobę kosztami całej procedury,

✅ wykonanie decyzji sądu może nastąpić również w czasie ciszy wyborczej.

 

Podsumowując, wskazać należy, że tryb wyborczy, choć często postrzegany jako narzędzie walki politycznej, w rzeczywistości stanowi najszybszą i najbardziej skuteczną drogę dla kandydata do publicznego oczyszczenia się z zarzutów stawianych w kampanii. Dzięki swojej wyjątkowej szybkości postępowania oraz obowiązkowi udowodnienia prawdziwości rozpowszechnianych informacji, pozwala on na natychmiastowe przeciwdziałanie dezinformacji i przywrócenie dobrego imienia jeszcze przed dniem głosowania. W kontekście dynamicznej i często brutalnej rywalizacji wyborczej, jest to nie tylko narzędzie prawne, ale również realna tarcza chroniąca wiarygodność kandydata w oczach wyborców.

Przykładowo z trybu wyborczego skorzystano w trakcie kampanii prezydenckiej w 2010 r. Jarosław Kaczyński w jednej z wypowiedzi publicznych zasugerował, że Bronisław Komorowski jako marszałek Sejmu miał wpływ na „zaginięcie” aneksu do raportu z likwidacji WSI (Wojskowych Służb Informacyjnych). Było to bardzo poważne oskarżenie, ponieważ dotyczyło sprawy bezpieczeństwa państwa.

Komitet wyborczy Komorowskiego zareagował natychmiast i złożył pozew w trybie wyborczym. Sąd Apelacyjny w Warszawie uznał, że wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego była nieprawdziwa i nakazał sprostowanie. W efekcie Bronisław Komorowski został publicznie oczyszczony z zarzutu działania na szkodę państwa w tak ważnej sprawie.

Opisany przypadek pokazuje, że tryb wyborczy może skutecznie chronić kandydatów przed poważnymi oskarżeniami, które bez szybkiej reakcji mogłyby poważnie zaważyć na ich wiarygodności i wyniku wyborczym.

 

❗️UWAGA ❗️

Nowy adres kancelarii ➡️ul. Warszawska 29 lok 3, 11-500 Giżycko